حاج سیّاح

1000 تومان – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

… نیز با خود گفتم: سبحان الله ٬ حیوان وحشی مهربانی را می فهمد و با آدمیزاد
اُنس به هم می رساند ٬ به خلاف آدمیزاد که هر قدر بیشتر مهربانی ببیند زحمت و
اذیت زیادتر خواهد کرد. (حاج سیاح ٬ سفرنامه ٬ ضمن گفت و گو از توله خرسی
(٣٩٣ که یک جوان در شهرِ ویدن در شمال اَبخاز به او هدیه کرد ٬ ص ٬٣٩٢
درآمد
۱) etymology / ¨etymologie
یکی از دانشهای رایج و معتبر و سودمند در اروپا اتیمولوژی ١ نام دارد که در زبان فارسی
٢)منصور اختیار ٬ معنی شناسی ٬ دانشگاه تهران ٬ تهران ١٣۴٨
٣) دایره المعارف فارسی ٬ به سرپرستی غلامحسین مصاحب
٣ معنی کرده اند. بعضی از « ریشه شناسی » یا « علم اشتقاق » ٢ و « ریشه لغت شناسی » آن را
را ٬ که در زبان و ادب فارسی سابقه بس قدیم « فقه اللغه » ادیبان و اهل قلم هم در برابر آن
دارد ٬ به کار برده اند که البته چندان مناسبتی ندارد.
البته ریشه شناسی در زبان و فرهنگ فارسی بی سابقه نیست و مخصوصاً در شناخت
شهرت دارد و به « وجه تسمیه » اصلِ اسامی بسیار رایج بوده است و همان است که به نام
ویژه در میان عامه مردم رواج داشته است و هنوز هم دارد و تا اندازه ای مطابقت می کند
که اختصاص به آیات قرآنی دارد و ما امروزه آن را ٬ درست یا نادرست ٬ « شأن نزول » با
۵
۶ نامه فرهنگستان ٬ ضمیمه شماره ٢١
در بسیاری از موارد به کار می بریم یعنی توسع و تسرّی معنایی و کاربردی پیدا کرده
است.
در طول تاریخ زبان فارسی ٬ از دیرباز تا کنون ٬ کوششهایی در جهت شناختن ریشه
واژه ها شده است و مخصوصاً اهل لغت و فرهنگ نویسان ٬ جسته و گریخته ٬ اشاره هایی
به این نکته کرده اند و در روزگار ما مطالبِ گاه مفصل در این زمینه نوشته شده است که
مقصود از آنها چیزی دیگر بوده است و صریحاً نامی از خود فن برده نشده است ٬ مثل
عناصر » آنچه شادروان دکتر محمد معین در مبحث دوم مقدمه فرهنگ فارسی با عنوان
نوشته است یا بیشتر مطالبی که در مقدمه لغت نامه دهخدا اِندراج « اصلی زبان فارسی
یافته است. اما ٬ در سالهای اخیر ٬ تا آنجا که من بنده می دانم ٬ نوشته ای از آقای دکتر
ناصرالدین » : حداد عادل ارتباط مستقیم با این موضوع دارد که مشخصات آن چنین است
١٩١ ) و – نامه فرهنگستان ٬ سال چهارم ٬ شماره سوم ٬ پاییز ٬١٣٧٧ ص ١۵٩ ) « شاهِ واژهگزین
اتفاقاً کاملاً به موضوع کار ما در این نوشته مربوط می شود.
اهمیت و فایده شناخت ریشه واژه ها
شناخت ریشه واژه ها و چگونگی راههای ورود آنها به زبان فارسی و به طور کلی به
زبانهای ایرانی ٬ از جهات گوناگون ٬ لازم و سودمند و آموزنده است؛ مثلاً در تدوین تاریخ
صنایع و هنرها و پیشه ها ٬ شناسایی مسائل و امور اجتماعی مخصوصاً آداب و عادات و
رسوم و سنن ٬ تبیین چگونگی روابط تاریخی و فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی قومی با
اقوام دیگر ٬ روشن شدن تاریخ زبان و اجزای آن که در این گزارش مخصوصاً مورد توجه
است ٬ و بسیار زمینه های دیگر… که روشن شدن آنها گاه مایه حیرت می شود و حتی
باورنکردنی می نماید ٬ چنان که در سی و چند سال پیش٬ یک روز که در ژنو به دیدن
شادروان استاد محمدعلی جمال زاده رفته بودم ٬ ضمن صحبت از هر دری ٬ گفت که
زبان فارسی فقط ٨٠٠ کلمه اصیل دارد و بقیه آنچه در واژگان ما یافت می شود دخیل »